รู้จักภาวะถอนพิษสุรา เมื่อการหยุดดื่ม ทรมานกว่าที่คิด

การตัดสินใจเลิกดื่มแอลกอฮอล์ถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญสู่การมีสุขภาพที่ดี แต่สำหรับผู้ที่ดื่มสุราในปริมาณมากและติดเหล้า-เบียร์เป็นเวลานาน การหยุดดื่มอย่างกะทันหันอาจไม่ใช่เรื่องง่ายและอาจเป็นอันตรายกว่าที่คิด เพราะร่างกายอาจแสดงปฏิกิริยาต่อต้านอย่างรุนแรงที่เรียกว่า “ภาวะถอนพิษสุรา” ซึ่งไม่เพียงแต่สร้างความทุกข์ทรมานทั้งทางร่างกายและจิตใจ แต่ยังอาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายถึงชีวิตได้ การทำความเข้าใจภาวะนี้จึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อวางแผนการเลิกสุราได้อย่างปลอดภัย

ภาวะถอนพิษสุรา (Alcohol Withdrawal) คืออะไร

ภาวะถอนพิษสุรา (Alcohol Withdrawal) คือกลุ่มอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นเมื่อผู้ที่ดื่มสุราปริมาณมากเป็นประจำ หยุดหรือลดการดื่มลงกะทันหัน ทำให้เกิดอาการผิดปกติต่าง ๆ ตามมา เช่น มือสั่น ตัวสั่น กระวนกระวาย หรือวิตกกังวล ซึ่งความรุนแรงของอาการถอนพิษสุราจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล

ใครเสี่ยงต่อภาวะถอนพิษสุรา

• ผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากและติดต่อกันเป็นเวลานาน
• ผู้ที่เคยมีประวัติเกิดภาวะถอนพิษสุรามาก่อน
• ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ร่วมด้วย

อาการถอนพิษสุรามีลักษณะอย่างไรบ้าง

อาการถอนพิษสุราจะเริ่มแสดงออกมาภายใน 6-12 ชั่วโมงหลังจากหยุดดื่ม และมักจะรุนแรงที่สุดในช่วง 24-48 ชั่วโมงแรก โดยความรุนแรงของอาการจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ตั้งแต่ระดับไม่รุนแรงไปจนถึงระดับที่อันตรายถึงชีวิต โดยในช่วงแรก ผู้ป่วยมักจะพบกับอาการดังต่อไปนี้

• วิตกกังวล กระสับกระส่าย หรือรู้สึกหงุดหงิดง่าย
• มือสั่น ตัวสั่น
• เหงื่อออกมากผิดปกติ โดยเฉพาะที่ใบหน้าและฝ่ามือ
• คลื่นไส้ อาเจียน และเบื่ออาหาร
• ปวดศีรษะและนอนไม่หลับ
• ใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว และความดันโลหิตสูงขึ้น

ในผู้ป่วยบางราย อาการอาจพัฒนารุนแรงขึ้นสู่ภาวะที่เรียกว่า Delirium Tremens ซึ่งมักเกิดขึ้นหลังจากหยุดดื่มแอลกอฮอล์ 48-72 ชั่วโมง อาการหลักคือ สับสน กระวนกระวายอย่างมาก เพ้อ เห็นภาพหลอน หรือหูแว่วอย่างน่ากลัว หากมีอาการดังกล่าว ควรรีบไปพบแพทย์ทันทีเพราะอาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต

อาการถอนพิษสุราแบบไหนที่ควรรีบพบแพทย์

ภาวะถอนพิษสุราถือเป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์หากมีอาการรุนแรง ควรรีบนำผู้ป่วยส่งโรงพยาบาลทันทีหากสังเกตพบอาการเริ่มต้น เช่น มือสั่น ตัวสั่น เหงื่อออก คลื่นไส้อาเจียน หรือกลุ่มอาการรุนแรง เหล่านี้

• มีอาการชัก
• มีไข้สูง
• มีอาการสับสน กระสับกระส่ายอย่างรุนแรง
• มีภาวะประสาทหลอน (เห็นภาพ ได้ยินเสียง หรือรู้สึกว่ามีอะไรมาไต่ตามตัว)

การวินิจฉัยภาวะถอนพิษสุรา

แพทย์จะวินิจฉัยภาวะถอนพิษสุราโดยเริ่มจากการซักประวัติการดื่มอย่างละเอียด ทั้งปริมาณ ความถี่ และระยะเวลาที่ดื่ม รวมถึงอาการผิดปกติที่เกิดขึ้น จากนั้นอาจตรวจวินิจฉัยด้วยวิธีอื่น ๆ เพิ่มเติม ดังนี้

• การตรวจร่างกายเพื่อหาสัญญาณของอาการถอนพิษ เช่น มือสั่น หัวใจเต้นเร็ว หรือภาวะขาดน้ำ เป็นต้น
• การตรวจเลือดหรือปัสสาวะ เพื่อดูปริมาณสารพิษอื่น ๆ ในร่างกาย
• การใช้แบบประเมินอาการ Clinical Institute Withdrawal Assessment of Alcohol-Revised (CIWA-Ar) เพื่อติดตามความรุนแรงของอาการเป็นระยะ

การรักษาภาวะถอนพิษสุรา

เป้าหมายหลักของการรักษา คือการจัดการอาการถอนพิษสุราให้ผ่านไปอย่างปลอดภัยที่สุด และป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง

• ผู้ป่วยอาการไม่รุนแรง แพทย์อาจพิจารณาให้ดูแลตนเองที่บ้านได้ แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลที่เหมาะสม โดยจำเป็นต้องมีผู้ดูแลใกล้ชิด เช่น ครอบครัวหรือเพื่อน คอยสังเกตอาการ และควรจัดสภาพแวดล้อมให้เงียบสงบเหมาะแก่การพักฟื้น นอกจากนี้ ต้องไปพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ เพื่อตรวจประเมินอาการและตรวจเลือดดูความผิดปกติอื่น ๆ สำหรับผู้ป่วยบางราย แพทย์อาจให้ยาในกลุ่มยากล่อมประสาทเพื่อช่วยบรรเทาอาการ
• ผู้ป่วยอาการรุนแรง เช่น เริ่มสับสน ประสาทหลอน หรือชัก จำเป็นต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลทันที เพื่อให้ได้รับการดูแลจากทีมแพทย์และพยาบาลผู้มีประสบการณ์ตลอด 24 ชั่วโมง การรักษาจะประกอบด้วยการให้ยาในกลุ่มกล่อมประสาทเพื่อบรรเทาอาการถอนพิษสุรา การให้สารน้ำและวิตามินทางหลอดเลือดสำหรับผู้ป่วยที่ไม่สามารถรับประทานอาหารและยาได้ด้วยตนเอง
• การดูแลด้านจิตใจ นอกจากการรักษาอาการทางกายแล้ว การดูแลสุขภาพจิตก็มีความสำคัญเท่าเทียมกัน การให้คำปรึกษาและการบำบัดทางจิตใจเพื่อช่วยให้ผู้ป่วยเข้าใจถึงปัญหาการติดสุราและสร้างแรงจูงใจในการเลิก

การป้องกันภาวะถอนพิษสุรา

วิธีป้องกันภาวะถอนพิษสุราที่ดีที่สุดคือการควบคุมปริมาณการดื่มแอลกอฮอล์ให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม ไม่เสพติด โดยผู้ชายควรจำกัดปริมาณการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ไม่เกิน 2 ดื่มมาตรฐานต่อวัน ส่วนผู้หญิงไม่ควรดื่มเกิน 1 ดื่มมาตรฐานต่อวัน 

สำหรับผู้ที่ดื่มหนักและต้องการเลิก สิ่งสำคัญที่สุดคือ ไม่ควรหยุดดื่มแบบหักดิบ แต่ควรทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป และควรปรึกษาแพทย์เพื่อวางแผนการลดปริมาณการดื่มอย่างปลอดภัย เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดอาการถอนพิษสุรารุนแรง

การรักษาภาวะถอนพิษสุราอย่างปลอดภัย ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์

การเลิกสุราเป็นเป้าหมายที่ดี แต่สำหรับผู้ที่ดื่มหนักมานาน การหยุดดื่มกะทันหันอาจนำไปสู่ภาวะถอนพิษสุราที่อันตรายและทรมานกว่าที่คาดคิด การรับมือกับอาการถอนพิษสุราอย่างปลอดภัยจึงจำเป็นต้องอาศัยความเข้าใจและการดูแลที่ถูกต้องจากแพทย์ เพื่อให้การเริ่มต้นชีวิตใหม่ไร้แอลกอฮอล์เป็นไปอย่างราบรื่นและมั่นคง

สำหรับผู้ที่มีอาการถอนพิษสุรารุนแรงหรือมีความเสี่ยงสูง การเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล คือทางเลือกที่ปลอดภัย ที่ Bangkok Mental Health Hospital (BMHH) โรงพยาบาลที่ดูแลปัญหาทางจิตใจในเครือโรงพยาบาลเวชธานี มีบริการรองรับผู้ป่วยที่จำเป็นต้องนอนพักรักษาตัวในโรงพยาบาล ผู้ป่วยจะอยู่ภายใต้การดูแลอย่างใกล้ชิดโดยทีมจิตแพทย์และพยาบาลผู้มีประสบการณ์ตลอด 24 ชั่วโมง เพื่อให้มั่นใจว่ากระบวนการรักษาจะผ่านไปอย่างปลอดภัย พร้อมทั้งวางแผนการบำบัดทางจิตใจเพื่อการเลิกสุราอย่างยั่งยืนต่อไป

นัดหมายเข้าพบจิตแพทย์และสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่

โทรศัพท์: 02-589-1889

LINE Official Account: @bmhhLocation: https://maps.app.goo.gl/MCKXwQMK1mCshWKdA