สมองเสื่อมเกิดขึ้นได้กับทุกคน สังเกตเห็นเร็ว ชะลออาการได้

โรคสมองเสื่อม เป็นหนึ่งในโรคที่พบบ่อยของผู้สูงอายุ ที่ส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน เกิดขึ้นได้จากหลากหลายสาเหตุ การรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุของโรค หากพบว่าผู้สูงอายุที่บ้านเริ่มมีอาการหลง ๆ ลืม ๆ หรือพูดจาไม่รู้เรื่อง แนะนำให้พามาพบแพทย์ เพื่อตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด

โรคสมองเสื่อมคืออะไร คนไทยเป็นกันเยอะจริงไหม

โรคสมองเสื่อม คือ ภาวะที่สมองมีประสิทธิภาพในการทำงานลดลงอย่างเห็นได้ชัด ส่งผลต่อความคิด การวิเคราะห์ และที่เห็นได้ชัดคือ ความทรงจำ หลายคนจึงมักพบผู้สูงอายุมีอาการหลง ๆ ลืม ๆ จำคำพูดหรือสิ่งต่าง ๆ ไม่ได้ และสุดท้าย อาจจะทำให้การใช้ภาษา อารมณ์ และพฤติกรรมเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม

หลายคนอาจจะมองว่าภาวะสมองเสื่อม เป็นเรื่องปกติที่ทุกคนต้องเผชิญเมื่อเข้าสู่วัยชรา แต่ในความเป็นจริงแล้ว ภาวะสมองเสื่อมไม่ใช่เรื่องปกติ และส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ในบางรายอาจจะเป็นสาเหตุที่ทำให้เสียชีวิตก่อนวัยอันควร ดังนั้น การสังเกตอาการโรคสมองเสื่อมและพามารักษาอย่างต่อเนื่องจะช่วยชะลออาการได้

จากสถิติผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมในปี พ.ศ. 2565 พบว่า ประเทศไทยมีผู้สูงอายุที่ป่วยเป็นโรคนี้ทั้งสิ้น 770,000 คน หรือประมาณร้อยละ 6 และมีจำนวนเพิ่มสูงขึ้นทุกปี การเฝ้าระวังและสังเกตอาการผิดปกติ เพื่อนำผู้ป่วยมารักษาได้อย่างทันท่วงที จึงเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็น เพื่อลดอาการและผลกระทบต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน

โรคสมองเสื่อมมีสาเหตุมาจากอะไร

โรคสมองเสื่อมเกิดขึ้นจากหลากหลายสาเหตุ โดยสามารถแบ่งเป็น แบบที่รักษาหายขาด และแบบที่รักษาไม่หายขาด ดังนี้

สาเหตุของโรคสมองเสื่อมที่สามารถรักษาให้หายขาดได้

• โรคซึมเศร้า
• เนื้องอก มีเลือดออกในสมอง
• ไทรอยด์
• ติดเชื้อซิฟิลิสในสมอง
• ขาดวิตามินบี 12
• ยาบางชนิด

สาเหตุของโรคสมองเสื่อมที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้

• อัลไซเมอร์
• หลอดเลือดสมองตีบ
• พาร์กินสัน
• ฮันติงตัน

อย่างไรก็ตาม หลายคนมักจะสังเกตเห็นอาการของโรคสมองเสื่อมจากโรคหรือการติดเชื้อบางอย่าง แต่ยังไม่สามารถระบุปัจจัยเสี่ยงที่ชัดเจนได้ แต่ก็มีการวิจัยถึงปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคสมองเสื่อมมากยิ่งขึ้น ได้แก่ อายุ กรรมพันธุ์ เชื้อชาติ รวมถึงผู้ที่มีภาวะความดันโลหิตสูง ผู้ที่สูบบุหรี่ และผู้ที่สมองได้รับการกระทบกระเทือน

อาการสมองเสื่อมที่พบบ่อย ๆ

โรคสมองเสื่อม เป็นอาการที่สมองค่อย ๆ เสื่อมประสิทธิภาพลง ส่งผลต่อความทรงจำ การใช้สมาธิ การใช้ภาษา เหตุผล และการตัดสินใจ ไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงด้านพฤติกรรมและอารมณ์ โดยมีสัญญาณเตือนและอาการที่สังเกตเห็นได้ชัด ดังนี้

อาการสมองเสื่อมในระยะเริ่มต้น

• มีอาการหลงลืมที่ผิดปกติ เช่น ลืมชื่อเพื่อนสนิทหรือคนในครอบครัว ความทรงจำเก่า ๆ ที่เคยจำได้ เส้นทางประจำที่ใช้เดินทาง หรือเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้น
• มีปัญหาเรื่องการใช้คำ หรือภาษา ไม่สามารถนึกคำง่าย ๆ ที่เคยใช้
• บุคลิกเริ่มเปลี่ยนไปจากเดิม รวมถึงเรื่องอารมณ์และความรู้สึก
• ไม่สามารถทำงานให้เสร็จสิ้นได้

อาการสมองเสื่อมในระยะปานกลาง

• ความทรงจำต่าง ๆ แย่ลง ไม่สามารถจดจำอะไรได้
• หงุดหงิด ฉุนเฉียวง่าย มีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป

อาการสมองเสื่อมในระยะรุนแรง

• ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองในชีวิตประจำวันได้
• ไม่สามารถเคลื่อนไหวร่างกายได้
• มีปัญหาเรื่องการกิน ไปถึงการขับถ่าย

หลายคนอาจจะสับสนระหว่างความหลงลืมในชีวิตประจำวัน และความหลงลืมที่มาจากโรคสมองเสื่อม หากไม่แน่ใจ แนะนำให้พบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัยอย่างละเอียด โดยเฉพาะผู้สูงอายุซึ่งเป็นกลุ่มเสี่ยง เพราะผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมมักมีอาการทรุดลงไปเรื่อย ๆ หากไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกวิธี อาจจะทำให้อาการยิ่งทรุดลงอย่างรวดเร็ว

ประเภทของโรคสมองเสื่อม

หลายคนมักจะเข้าใจผิด คิดว่าโรคสมองเสื่อมหมายถึงโรคอัลไซเมอร์เพียงอย่างเดียว แท้จริงแล้ว สามารถแบ่งได้เป็นหลากหลายประเภท ดังต่อไปนี้

โรคอัลไซเมอร์

เป็นโรคสมองเสื่อมที่พบได้บ่อย ซึ่งยังไม่สามารถทราบสาเหตุที่แน่ชัดของโรค แต่มักจะเกิดจากการพักผ่อนไม่เพียงพอ สูบบุหรี่ หรือกินเหล้าเป็นประจำ ทำให้มีอาการหลงลืม และเกิดการเปลี่ยนแปลงทางด้านอารมณ์ ไปจนถึงการไม่สามารถกลืนอาหารหรือขับถ่ายได้ด้วยตนเอง

โรคหลอดเลือดในสมองตีบ

เป็นเหตุทำให้เนื้อสมองเสียหาย และสูญเสียความทรงจำบางส่วนไป อาการจะแย่ลงหรือไม่นั้น มักขึ้นอยู่กับว่ามีปัญหาหลอดเลือดในสมองตีบเพิ่มมากขึ้นหรือไม่

โรคพาร์กินสัน

เป็นการเสื่อมของสมองในส่วนที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย ส่งผลต่อความจำและการเคลื่อนไหวส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย ดังที่จะเห็นได้จากการที่ผู้ป่วยมักมีอาการสั่น เกร็ง เคลื่อนไหวและทำอะไรได้ช้าลง

โรคฮันติงตัน

เป็นโรคที่เกิดจากความเสื่อมของระบบประสาท เป็นหนึ่งในโรคสมองเสื่อมที่มีปัจจัยเสี่ยงจากพันธุกรรม ทำให้บุคลิกภาพเปลี่ยนแปลง มีความจำ การคิด และการตัดสินใจที่เปลี่ยนแปลงไป

การรักษาโรคสมองเสื่อม

การรักษาโรคสมองเสื่อมในปัจจุบันจะรักษาตามสาเหตุของอาการ ซึ่งบางสาเหตุอย่างอัลไซเมอร์ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ทำได้เพียงชะลอและประคับประคองอาการเท่านั้น ซึ่งมีแนวทางการรักษาดังต่อไปนี้

• รักษาที่สาเหตุของโรค เช่น หากว่าเกิดจากต่อมไทรอยด์ ซึ่งเป็นสาเหตุที่รักษาหายได้ จะทำการรักษาโรคไทรอยด์ เพื่อหยุดความเสื่อมดังกล่าว แต่หากว่าเป็นโรคที่ไม่สามารถรักษาได้ ก็จะประคับประคองอาการไม่ให้ทรุดลงกว่าเดิม
• ใช้ยาในการชะลออาการ ส่วนใหญ่เป็นยาที่ใช้เพื่อชะลอโรคสมองเสื่อม แต่ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้
• ดูแลอย่างใกล้ชิด และการปรับพฤติกรรมต่าง ๆ เช่น การพาไปเจอกับเพื่อนใหม่ ๆ การออกไปทำกิจกรรมนอกบ้าน ออกกำลังกายเป็นประจำ กินอาหารที่มีประโยชน์ งดการสูบบุหรี่หรือดื่มเหล้า

แนวทางการดูแลผู้ป่วยโรคสมองเสื่อม

การดูแลผู้ป่วยโรคสมองเสื่อมมีความสำคัญมาก เนื่องจากจะต้องดำเนินการอย่างรอบคอบ และดูแลหลายอย่าง ทั้งเรื่องสภาพแวดล้อม การทำกิจวัตรประจำวัน การกินยา และดูแลในเรื่องของจิตใจ โดยมีคำแนะนำเบื้องต้น ดังต่อไปนี้

• ทำความเข้าใจอาการ แนะนำให้ผู้ดูแลหรือบุคคลใกล้ชิดศึกษาและทำความเข้าใจอาการของโรคสมองเสื่อมอย่างลึกซึ้ง เพื่อที่จะโต้ตอบกับผู้ป่วยได้อย่างถูกต้อง ไม่มีอารมณ์ทางลบ หรือหงุดหงิด
• จัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ไม่มีสิ่งของที่เป็นอันตราย มีการจัดวางสิ่งของให้เป็นที่เป็นทาง เพื่อป้องกันความสับสนทั้งของผู้ดูแลและผู้ป่วย
• ทำจิตใจให้ผ่องใส และร่าเริง เพราะผู้ป่วยยังสามารถจับอารมณ์ความรู้สึกได้อยู่ การที่ผู้ดูแลมีสภาวะจิตใจที่ดี ก็จะส่งผลต่อตัวผู้ป่วยด้วย
• ทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่ช่วยฝึกสมอง แนะนำเป็นกิจกรรมง่าย ๆ ไม่ซับซ้อน อย่างเช่น การเล่นเกมฝึกสมอง การอ่านหนังสือ เดินเล่น ร้องเพลง เล่นดนตรี ออกกำลังกาย
• พูดและสื่อสารเป็นประจำ อาจจะเป็นการพูดคุยในเรื่องทั่วไป หรืออธิบายการดูแลและขั้นตอนต่าง ๆ
• มีป้ายหรือสิ่งของที่แจ้งเบอร์ติดต่อกลับติดตัวผู้ป่วย ป้องกันการเดินหลงทาง หรือสูญหาย

หากสังเกตเห็นบุคคลใกล้ชิดมีอาการของโรคสมองเสื่อม หรือมีความเสี่ยง แนะนำให้พาผู้ป่วยมาตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด เพื่อวางแผนการรักษาอย่างถูกวิธีที่ โรงพยาบาล BMHH – Bangkok Mental Health Hospital โรงพยาบาลจิตเวชในเครือโรงพยาบาลเวชธานี เราพร้อมที่จะอยู่เคียงข้างในทุกสถานการณ์ เพื่อให้คุณสามารถผ่านทุกช่วงเวลาไปได้อย่างราบรื่น

สามารถนัดหมายล่วงหน้าได้ที่

โทรศัพท์: 02-589-1889

LINE Official Account: @bmhh

Location & Google Map: ติวานนท์ 39

Website: bangkokmentalhealthhospital.com